Manipuri
Literaturegi Pukkeida "Madhabi"
( Samlappa
Neina Mityeng )
--- by Nandeibam Pramoda
--- by Nandeibam Pramoda
Manipuri literature gi ahanba novel oina
sak khangnariba Dr. Lamabam Kamal gi MADHABI thoidokna mamal naidraba chahi kum
khuding mirol khuding hingduna leiragadaba Manipuri literature gi lan amani.
Novel asida Dr. Kamalna senglaba thamoigi
nungsiba makhal ani neinaduna utli. Madhabi amadi Dhirengi nungsiba amasung Urirei
amadi Birengi nungsiba tongan tonganba masakta yekli.Madhabina Dhirenbu ahanba
thengnikhiba mikuptagi thamoi sengna nungsijakhi adubu nungsibagi ihulna lakna
phana ngamdabagi matou yaodana thamoida maromdom yoktuna thamba mong hadaba
matouni.Dhirennasu Madhabibu thamoi sengna nungsijei adubu nungsibagi hounasa
unaba thengnaba pukninggi ihul phongdoknaba thamoi- thamoi pao faodoknaba
haibagi tanja adudi phangkhide. Madhabina thamoida phaoriba Dhirenbu nungsibagi
ihul adu taibangpal asida leiriba mipum khudingda yenthoktuna katthoklage haina
pukninggi phirep loukhi. Punsi chuppa leingang sangba phijet settuna Heibok
Chingda lai ningduna taibanggi ake-amou
kallakpa mihouba oijaba thibagi wakhal pumnamak thadoktuna lambida lakpa awaba
taraba khudingbu mateng pangduna awangba thakki katthokpa amadi akhang
kanbi-thouna leibi amagi phirep loukhi. Amaromda Urirei amadi Birensu asengba thamoigi nungsiba amadi
ningjaba haibadugi lipunna punduna nungsinakhi.
Adubu kallak chaoba mihou karamba fattraba Bhubon na Urireibu pamjaba amadi
kallak khamban chaobadagi Urireigi punsida ayetpa oikhi. Bhubon mapa-machana
Urireigi imung-manungbu otpi-neibikhi. Urirei amasung Biren anigi nungsi ichel
ayet-apan yekna-tingkhangna kuyom oikhi. Nungsi khongchat asida awa meisa
langkhiba henna cheina fangkhibadi Urireini.Adubu awaba cheitheng phana
fangdunasu matu sollabi Urireigi nungsiba lammakhangda tattuna mangkhiba leite.
Poloida Urirei- Biren nungsi panthung youminnakhi. Asumna Madhabi novel da
khamthengna awa-meisa langlabasu asengba nungsibagi icheldi mangba mutpa leite
haiba uttuna Urireigi nungsiba panthung youkhi aduga amaromda Madhabigi
katthokpada nungsibagi kham thengna wanglaba thak uttuna Dr. Kamalna nungsibagai
tongan-tonganba saklon uttuna neinari.
Madhabi novelda utliba nung-pan gi oiba
masak khara makhagi asumna neinaba yai :
1. Madhabi amasung Urirei anigi nungsiba changdamnaba :
Madhabi novel asida aeeba ( author )na
nungsiba makhal ani changdamnaduna yekli. Nungsiba animak tousinnaba semjin
sajinnaba yaodraba maktraba thamoigi asengba nungsiba ngaktani. Adubu fibamna
tanjana tonganba masak oihllakpada leiriba matik magun adu neinapham oihankhi.
Madhabina Dhirenbu thamoi sengna nungsijakhi adubu Dhiren ga naknajaba thamoigi
pao faonabagi tanja fangdrabada awa meichak khangduna Dhirenbu magi oina
fangdaba yade haiduna laining chetna ningduna leiba nuja haibadudi oikhide.
Thamoida leiriba Dhirenbu nungsibagi ihul adu lemna manghalloi malemgi mipum
khudingda yenthoktuna katthoklage khankhi. " Taibangpanbada mi oina
poklaga puk thanna chaduna fajaba firol settuna thawai hingbadi karisu kannade
, migi upakar touba ngamlabadi athoibani " wakhal asi khanduna Madhabina Heibok
Chingda leingang phijet settuna lai ningbi oina punsi lenkhi amadi lambi chatpa
kanagumbada mifatta migi mapot munba huranbasingna awa- cheitheng pirakpa
matamda Madhabina lairembi amagum
chongthoktuna mateng pangbikhi.Thamoigi ningjafam oiriba Dhirenbu amuk nouhouna
thengnajaba matamda Madhabina mitlu pirang ira hou Dhirengi mitmangda sak
lottuna katthokkhraba nungsibabu oijaba thibagi lambida tanja fangle haiduna
chatkhiba leite. Asumna Madhabigi nungsibadi awangba thakki nungsiba oikhi.
Amaromda Urirei gi nungsibadi Madhabigi
katthokpa yenthokkhiba nungsibagi khongchattu ntte. Asengba nungsibagi ihul
oirabasu kallakpa eigita oiningba lichat amada awaba cheitheng kaya fanglabasu
aroiba mikuptadi nungsi waithungnaba ngamkhiba nungsibagi masak amani. Urireina
Birenbu kayagi matik nungsiba haibasisu hanba leitana ningjakhiba awa-meisa
langkhiba khangba yaba cheina cheitheng kaya khangjakhiba Urireigi matouna
utli. Minamba yaodana chelliba Urireigi nungsi ichel taru-taruba safu kanba
ichelni. Adumakpu achamba thamoina hektamak youba ngamloidaba awangba thakki
katthokpana leiteng oiraba Madhabigi thamoida chelliba nungsibanadi Urireigi
nungsibadagi thak wangba phidamningai oiba helli.
2. Dr. Kamalgi 'Madhabi' upanyas ( novel ) da romanticism gi masak :
Nungsi-nungongi kallaba ichelda warigi
paring oina chenthariba Dr. Kamalgi ' Madhabi ' tasengnamak romanticismna uchan
oiduna semba upanyas ( novel ) amani. Apam-nungsida ngaojaba, nungsibagi ihulda
akoibada amadi anakpada leiriba mahousa lairembigi khutsem ching-pat
turel,leihao leiren, Kanchigi khunggang-khullak,uchek-waya,heipal-leipal,
ahingba amasung hingdaba potlam pumnamak nungsibaga naknarubada nungsibagi
machuna sangkhibagum yekliba khuttha ' Madhabi' novelda mayek sengna uba
fangli. Ahanba unakhiba mikuptagi thamoida faokhiba nungsiba amakpa yaodana
chenthakhiba ichelgum Madhabigi thamoida Dhirenbu nungsibagi ichel saphu kanna
chenkhi. Matam kuina lainingbi oina
punsi lellaklaba matungda khanghoudana Dhirenbu chingkhongda lei pareng
lenglingeida thengnakhiba mikupta Dhirenna Madhabibu masak khangdaduna lamlanbi
amagi nungaitaba saktamdu nungsiraba kana kainakhibagino hanglaklabada
Madhabina mitlu pirang ira hou thamoi kaina khangkhiba romanticismgi yak laoba
matang amani. Nungsibabu katthokpagi machuna sangjinduna punsi chuppa lai
ningduna miyamgi mateng pangduna lenkhiba Madhabigi firep romanticismgi awangba
fidamni. Urireina Birenbu nungsibasu tatna-thanaba ngamdana yekna tingkhang
marakta awa-meisa marakta waba yaba waraba matungda nungsibagi ihul hanba
leitana khanglakpa romanticismgi kham thengba ihulni.Poloida nungsi waithungnakhiba
Urirei Birengi nungsiba ne-na takhi nungsibagi asengba masak mayek sengna uba
fangkhi. Asumna Dr. Kamalgi novel ' Madhabi' da romanticismgi awangba gun amadi
taru-taruba masak mayek sengna utli.
3. 'Madhabi ' novelda matamdugi khunaigi chatna lonchatki masak kaya yamna mami tabage haibadu samlapna neinaba :
Dr. Kamlanagi ' Madhabi ' novelda matamdugi
khunaigi chatnariba lonchat thokliba thoudoksinggi mami yamna chaona tai.
Matamdugi Manipuri khunaida achou-macha anem-awang khaiba , akanbana asonbabu
tuhatpiba , kallak-yengthiba masagi oijaba thibada atoppabu tuhat-yeihatpa
asinachingba kacheiraosak neinaduna yekli. Meitei khunaigi chatnabi laining
lichatka mari leinaba thouramsing cheirao ching kaba , lei pareng semba , inkhatlakpi
leisabisingbu mabung-moupwa oibasingna ngak senduna ching kaba pubibagi
chatnabi, leisa-pakhangsingna nungsi-nungon faonafam, apam-nungsi fongdokpham
,sakka-sakka unapham cheirao ching kaphamda oinabasu novel
asida utli. Madhabi amadi Dhirengi nungsiba mana manil naidana thamoida
tumin khangjaba matmdugi khunaigi thaksi-khasibu luna kina chtchaba inkhatlakpa
nuja-pakhanggi matousu yekli. Urirei amadi Birengi nungsibana khurou-lang, yekna-tingkhng
kayagi cheithengnasu matamdugi khunaigi kallak mihounaba, angambana tusonbabu
namhatpa chatnabisu novel asida chaona mami tari. Madhabina Heibok chingda lai
ningduna leiraga mifatta huranbasingna lambi chatpa mioisingdagi pot-chei munbiba,
fubiba ,kihan-khanghanba tourakpa matamda awaba tarabasing kanbibagi thoudoksingna
utliba asi novel asida matamdugi huran-chinthi,mifattasinggi cheitheng,aki-tujung
kaya tounei haibamasu mayek sengna utli. Samna hairabada matamdugi Manipuri
khunaida leiramba lonchat , saklon kayagi mami 'Madhabi' novelda mapung marei fana yekli
,khunaigi sakyeng mingselgum novel asina lepli haiba yai.
4. 'Madhabi' novelda yekliba Madhabigi character neinaba :
Manipuri literaturegi pukkeida ahanba
upanyas ( novel ) oina lumna lounariba Dr.Kamalgi 'Madhabi' novel asida warigi
thawai oiriba Madhabi yamna matik magun leibi, ing-tappi, mong hadabi, akhang
kanbi ,thouna leibi, ningkhibada hongdabi , katthokpana masin oikhrabi fidamnafam
oirabi character oina saktam langhalnli. Madhabigi thamoida leiriba Dhirenbu
nungsijabagi ihul thamoinungda madom yoktuna thambadagi eigi haiba wakhal
thadoktuna taibangpan sin thungna yenthoklage, masina asengba nungsibagi masak taklage
ningduna mayum, nungsiraba imung-manung ,marup-mapija, keiroi-leikai thadoktuna
Heibok Chingda lai ningduna Madhabigi punsi lenkhi. Mi oina poklaga ahaoba
chaduna fajaba settuna nungaina hingbadi karisu kanade, mioiba khunaigi yaifa
thouram pangthoktuna punsi katthokpana athoiba lichatni haiba Madhabina takkhi.
Thouna leiba, wasak chetpa, hanba leitaba, katthokpagi wanglaba fidam louduna
matu sonba upai leijadrabasingbu mateng pangbiduna nung-pan animakta
singthaningai oiba saklon Madhabina utkhi. Mathot karakpagi apam nungsi, kallakpa
mihouba , ake-amou, arang-arak, harao-nungaibagi punsirol pumnamak thadoktuna leingang sangba fijol settuna lai ningbi
amagi thoudang louduna thamoida leiramba misak amakhakki nungsibabu taibang
pumba sin thungna yenthokkhiba Madhabi thoidokna awangba thakki katthokpagi
mapao puriba nungsibagi paojel yelliba character amani.
5. Urireigi character 'Madhabi' novelda karamna yekpage neinaba :
Dr. Kamalgi novel ' Madhabi'da Urirei warigi
yanglen saru oina nungsibagi fijolna kuptuna nungsi lainingda ngaorabi amagum
semliba ningthijaraba character amani. Urireina Birenbu thamoi sengna
nungsikhiba amadi senglaba thamoigi nungsibabu latchaduna punsigi kham thengna
waraba mikup kayasu thouna fana mayok yaba ngambi nupija amagi saktamni.
Urireibu pamjabana ngaoraba Bubhon Urireigi nungsibabu mei iknanabagidamak uchal
chana semlakpa character asina Urireibu henna thoina magun hapkhi. Sanana mei ikla-
iklaga langba henbagum Bubhongi kallak yengthiba fatta thousilna Urireigi
thamoida leiriba BIrenbu nungsibagi magunsu henna- henna mayek larakkhi. Yeknabagi
cheitheng miot-minei kaya khangduna Urireina asengba nungsibagi panthung aduta
youjarabadi khanna laining parei chetna ngaijakhi.Tasengnamak Urirei akhang
kanbi thouna leibi nungsibagidamak hanba leitana lanthengnakhibi singthaningai
oibi nupija amagi senglaba characterni. Lu-tongna saba mioibagi apamba
nungsibagi matouda Birenbu magita oina fangjarabadi khanduna thengkhang
kayarakta awa meisa langba kiraktrabi amadi BIrenbu nungsibana ngaokhiduna
wakhalgi mamida kokil koubi cheklana houja- houja khongladuna Birenmakkum
khanduna cheklabu farage hotnakhiba amadi madugidamak pukhrida tasinduna awaba
mayoknabada kiraktrabi nungsibagi senglaba pujarini Urirei. Awa-cheitheng kaya
fangdunasu poloidadi nungsi makada waithungba fangjakhiba thamoigi apenba ne-na
taba matou fangjakhiba nuja amagi saktamda Dr. Kamalna Urireibu yekli.
very interesting and so useful in academic line
ReplyDeleteReally promoted our valuable literary wealth
ReplyDelete6009112993
ReplyDeleteYm nungy paba warise ym nungcb fwwe enkhtlk eb khoida ymna nungyb wari amasu oihlle
ReplyDeleteYam nungai warise pabada nungsiba phowi💚💚💓💓
ReplyDeleteWari asi wa machngumbani paaba ym nungai adubu asengba noveldi padri paningdana book store da hnglurabaju ywrmdaba mtng oina thok e net taju pdf download yade khngba yaoradi amta takpiyuba
ReplyDeleteReaders Book store Manipur University da fnggani.
DeleteWhere can I get the English version translated by RK Birendra Singh?
ReplyDeleteyamma phajei magun wang na thang gat piram mey nung shibabu adubu matam shigee nung shi bade magun ywnadrey
ReplyDeleteWari asi aduki matik nungai nungshibabu thak wang thang gatpirmme
ReplyDeleteMalemsana
DeleteWari asi aduki matik nungai adu makna hwjik faoba mutpa naidana leiribasini
ReplyDeleteym nugai
ReplyDelete