Hijam Guna
Singhgi historical amasung romantic novel oina singthanariba "LAMAN "
( Samlappa Masak amadi Wahang-Paokhum )
---- Nandeibam Pramoda
" Laman" novelgi samlappa warigi masak :
Labanyachandrana ningthou oina pallingei
matamda konung manakta leiba Haobam Leikaidagi famnaiba Selungbana magi mayumda
fungganai oiduna leiba Chaoba kouba amabu mayang leibakta thadokkhinaba
thourang toukhi. Mahakna Chaobagi nupi Tamubibu pambadagi minai Chaobabu
yonthoknaba thourang toukhibani. Chaoba chatkhiba khangdanaba Tamubibu nupa
taruk-taretna ahing yarektuna sanghankhi. Tamubigi mapana yokpirakpa Tomba
kouba amana Selungbagi thourang adu khangladuna machem saklabi Tamubigi mafamda
tamduna Tamubina nupa saduna chenthorakkhi. Tamubina maromdom maikei khangdana
chenkhrabada moupwa saklaba Tombana machem Tamubibu tanarkkhi. Khul ama ani
lanthoklaga ching lambida Tombana machem Tamubiga thengnakhi. Tamubina sak lottuna
chingmi nupi amagi saklon louduna ' Pamheibi' mingthon louraga chinggi khul
amada seidangduna leikhi. Pamheibigi macha nupa adubuna ' Pari' kouduna khulgi
khullakpina nungsina luna-channa touduna leihankhi. Tombana machemgi khonggul
linanaba chenthorakpada Tamubibu sangkhiba Selungbagi manai ama hatlamkhi.
Tomba amadi Tamubi punna lonna chenkhre haiduna lamchat naidabagi mingthon
piduna maral kaya sibikhi amadi Tombabu mi hatpagi cheirak pinabasu laothokkhi.
Asigumba leibak pungjao thillaba Tamubi amadi Tombagi warida Tombana machem
Tamubi mama-machabu chinggi khul amada lottuna thambiramlaga mayum maikei
panglaklabasu Tombagi changfam leikhide. Mabai Chaobabu ngairaga magi amadi
machemgi asengba achumba wari pumba lige khanduna Tombana khunggangda
haithaduna lou-u singugi thabak touduna matam lenkhi. Adubu Modhuchandrana
landarakpadagi chenba nanghoudraba Selungba keisum sangda leikhi , masidagi
Tombana mabai Chaobagi mari makhong amta khangba ngamkhide. Chourajitna amuk
Modhuchandrabu hattuna ningthou oikhrabada mi mayam ama Sugunuda loi thabada
Tombasu yaokhi. Chahi kayagi matungda Tombana loi thabadagi thadoraklaba matungda
mabai Chaobagi leptana lirakpada yamna wana mayang leibakta thengnakhi. Tombagi
mafamdagi senglaba wari pumba taduna leiramba chingnaba pumba koklaba matungda
Chaoba aroiba yahip tankhi.
Tamubigi machanupa Pari pakhang farakladuna
khullakpigi machanupi Changningkhombiga achetpa nungsibagi mari thamnarakkhi.
Phurup tinnadaba oibagi mathakta Kabui marakta Meitei leiba yade haiba
matamdugi fibam amadi Changningkhombidi hannana Luplakpagi machanupa Luthouda
thajakhraba oibana Pari amadi Changningkhombi anigi nungsi mari wathok
oirakpagi mami lakkhi.Pari mama machana khul thadoktuna mapagi khongul lirunaba
phirep louraklabada Changningkhombi mathanta sijanaba pukhri amada lupkhi adubu
Parina chongthaduna kallamkhi. Mayang leibakta mapagi lambi thirakpada mama
Pamheibisu punsi lomkhi amadi mamana takpirambagi matung inna Parina yokpirakpa
khullakpa-khullakpigi laman singnaba amadi mama leibakpu kannabagidamak chinggi
khulda Pari amuk hallakkhi. poloida fattaba kallak chaoba lujadaba lichat pumba
maithiduna Parigi khutta
Changningkhombibu sinnaduna pakhang-leisa ani nungsi waithungnajakhi.
" LAMAN" novelda neinaba yaba wahang-paokhum khara :
1. Hijam Gunagi " Laman" upanyasta utningliba ' Laman'asi karamba makhalgi lamanno haibadu neinou.
Paokhum-
Hijam Gunagi upanyas "Laman"da utningliba laman asi yamkhre
adubu mi oina poklaga toufam thokpa kanfadraba isagi ithoudang pangthokfam
thokpagi tolliba laman makhal aduni. Wari paringgi matung inna mi amakhakki mafamda tolhougadaba lamandi
natte aduga kallak mihou chaobagi amana amagi mafamda khumnagadaba laman makhal
adusu ntte. Upanyas asida Selungbagi sarou langda Tamubibu fajinduna thamlaga
Chaobabu mayang leibakta minai naithang oina thadoknaba hotnarakpada Chaobana
nupa thokna magi nupi Tamubibu kannanaba yeknabaga mayoknafam thokpadu
mayoknaba ngamdana adumak ningamdana chatkhiba asina Chaobagi mafamda magi
nupibu kanbiramdabagi punsi chuppa tonduna leihouraba laman amani haibadu utli.
Aronba lichat amagi mingthonda Tombana machem Tamubiga lonna chenkhibagi amadi
machembu kannaba hotnabada mi hatkhiba adugi fajadaba thoudok adugi achumba
asengba wari liduna mabai chaobagi mafamda sengdoktuna machem amagi mafamda
moupwa amana singgadaba laman adugidamak Tombana chahi kumja kaya awaba
khangduna mabai Chaobaga unanaba hotnakhiba amadi maral pumba sengdoktuna
machegi laman singkhiba asisu upanyas asida utliba laman makhal amani. Mama
machabu changjafam piduna yokpirakkhiba khullakpa-khullakpi anigi mafamda utfam
thokpa toubimal utnanaba hotnabada Parina nungsijariba Changningkhombi thadokpa
tarakkhi amadi macha ama oina apokpa mapagi khonggul lirunaba hotnarakpa amadi
apokpi mamagi yathang ngakkhiba Pari tasengna macha ama oina mama-mapagi
mafamda singfam thokpa laman adu singbagi ningthiraba matouni. Amuksu
khullakpa-khullakpi anina machanupi Changningkhombibu fttraba Luthougi
makhuttagi kanduna toubimal khangba amadi machanupigi thawai kanbibagi laman
singba oina Parida sinnakhiba asengba laman utpani. Asumna "Laman"
upanyasta mioibagi utfam thokpa laman kayagi saklon mayek lana utli.
2. "Laman" upanyasta yekliba Tamubigi lamchatki maramda kari khangbage ? "Meitei Ima"gi maramchat chenbi nupi amani haina Tamubibu louba yabra ?
Paokhum -
"Laman" upanyasta aeebana Tamubibu yamna cheksinna fidamningai
oirabi nupi amagi saklonda mayek sekna yekli. Wari paring matung inna Tamubigi
lamchat thoidokna thak wangba lamchatni. Maringjel leibi, thouna fabi, akhang
kanbi , minungsi leibi,ing-tappi,lamchat-sajatta changkhonbi taru-tarubi nupija
amani Tamubi. Kallakpa mihoubagi sarouda Selungbana manai-masal ngaktuna
Tamubibu sennahallaga mapuroiba Chaobabu mayang leibakta minai naithang oina
thadokkhibada Tamubina thouna fana chenthorakkhiba nupi oibigi ikai khumnaba
ngakkhiba amadi mapuroiba ningbagi wanglaba fidam adu utkhi.Chinggi khul amada
changjafam louduna macha Pariga loinana punsi lellakpa matamda changjafam
pibikhiba khullakpa-khullakpi anigi mafamda toubimal utnanaba macha Parida
takpi tambikhiba tasengnamak Tamubi toubimal khangbi, machabu mioibagi chatfam
thokpa lichatki gunna yomduna naoyok naokonbi singthaningngai oibi mama
amasuni.
Tamubina chahi kaya mapuroibaga amuktang unarabadi khanna ngaijarakpa amadi
mayang leibakta macha Pariga loinana khonggul liba chatkhiba loinana punsigi
aroiba yahipsu tankhiba "Meitei Ima" amagi mapuroiba ningba amadi
thouna fabagi gun adu Tamubidasu chelli haiba utli. Macha Parigi mafamda apokpa
mapagi khonggul liduna macha ama oibagi mafamda tonduna leiragadaba laman adu
singlamnaba thouinsin pibiba asengba mama amagi lichatni. Punsigi aroiba yahip tallamdaida
macha Parigi mafamda Khullakpa-Khullakpigi laman singnaba amadi matamdugi minai
yotling thangbagi leiriba chatnabi thadattuna Meitrabakkidamak mathawai faoba
katthoknaba sinnarammi. Asumna Tamubi "Meitei Ima"gi maramchat chenbi
nupi amani haibada matik chap chai.
3. "Minai Fungga" lingba haibasi karino ? Chatna pathap asina Tamubigi maraibak oikhi haina louba yabra neinou.
Paokhum-
"Minai Fungga" lingba haibasi matam amada Manipurda ningthou
pallingei matamda chatnaramba imung hupna minai oibagi leiramba chatna pathap
amani. Chatnabi asigi matung inna minai oikhrabasingna minaigi mafamdagi
kokchaba nattraga kanagumba amana kokpibasu yaramde. Mapu oibasingna minai
oiribasingbu thadokpirabasu minaidi adumak minai oina atoppa amada amuk
leirugani. Leiruba mafamda mayum lingduna macha masu poktuna pallugadabani.
Makhoigi macha masusingsu minai oina adumak leigani. Kanagumba minai oibasingna
makhoigi maming mutkhinaba macha-dhara leitanaba mayum- makei pannadabasu
yaokhi.
"Minai Fungga" lingbagi chatna
pathap asina Tamubigi punsigi maraibak oikhi haina louba yai. Tamubi amasung
mapuroiba Chaoba fungganai ( minai ) oina ningthougi achanba angamba Selungbagi
manakta mayum lingduna Selungbagi yathang induna leirammi. Selungbagi yathang
hiktokpa makhoigi matik oiramde, Selungbagi mityeng makhada yam tonna miot-
minei kaya khangduna leirammi. Selungbana Tamubibu mitaduna magi oige khanduna
sarou lang thaknaba hotnarakpada Chaobabu mayang leibakta minai naithangna oina
thadokkhiba adudagi Tamubina moupwa nupa Tombagi matengdagi Selungbagi
makhuttagi nanthoktuna chenkhi. Masidagi Tamubi mapuroiba Chaobaga kainakhi
amadi macha Pari chaoba ngaina Kabui khullakta saidangduna sak lottuna
Pamheibigi saktam langduna Punsi lenkhi. Mameida mapuroibagi khonggul liduna
mayang leibak tanna chatpada mapuroibana punsi lomkhiba mafam adumaktada
Tamubisu punsi lomkhi. Asumna ningtamna hingjaba isagi punsibu mamai chumba
ngamjadana "minai funnga"haiba chatnabi asigi cheithengda Tamubigi
punsigi laibak oikhi.
4. " Inak khunba nupa asibu laman khumningbagi meiri ama tattana faori " Inak khunba nupa asi kanano, laman khumningliba asina kanano amadi kari maramgidamak laman khumningbagi meiri faoribano ,kadaifaoba laman khumningbagi apamba adu pangthokpa ngamkhibage haibadu samlapna fongdoku.
Paokhum-
Piramliba wahei khara asi Hijam Gunogi upanyas "Laman"gi saruk
amani. Matang asida palliba inak khunba nupa hairibasi upanyaski wari paring
matunginna ningthougi achanba Selungba aduni. Laman khumningliba asina
Selungbagi manai oiba Tomba kouba amani. Tomba asi Selungbagida minai fungga
naiduna leiba Chaoba kouba minai amagi masennupani aduga Chaobagi nupi Tamubigi
moupwanupani.
Selungbagi manakta minai fungga oina
hingjariba Chaoba amadi Tamubi yamna tonna Selungbagi mityeng makhada maning
tamba fangdana punsi lellammi. Selungbana Tamubibu mitaduna magi oina lonna thamninglammi.
Madugidamak fatta sarou sinduna Chaobabu mayang leibakta minai naithang oina yonthokkhi
aduga Tamubibu manai masal mayamna ngak senduna mapuroiba Chaobabu mayang
leibakta naithang oina thadokkhre haiba faoba khanghandana thamlammi. Tombana
Selungbagi thourang pumba khangladuna machem Tamubida wari pumba khanghanduna
Selungbagi sarou langdagi nanthoknaba hotnabikhi. Mioibagi lichatki wangmada
Selungbana mibu ot-neiba ,nupi kaya londuna nupibu usit thaoidaba mityeng
yenglakpada Tamubisu yaosallakpa kaya asidagi Tombana Selungbagi mathakta
pendaba kaya leirakkhi. Machem Tamubina Selungbagi makhuttagi nanthoktuna
chenkhrabasu chinggi arappa kabui khul amada sak lottuna macha apikpa chaoba
ngaiduna mapuroibaga setna khainaduna yamna wana punsi lenkhiba amadi machega
lonna chenkhre haiduna fattaba maral sandokpaiba kaya asi khalluraga Tombana
Selungbagi mathakta laman khumningbagi meiri tattana faoribani.
Modhuchandrana landarakpada chenba
nanghoudabadgi Selungba keisum sangda leikhi. Aduga Chourajitki mateng
panglubagidamak ngabong khaoda namduna Marjitna Selungbabu hatkhi. Masimakna
Tombana Selungbagi mathakta khumningliba laman adudi makhut penna khumba
fangkhidre adubu mifatta oibagi hounasani khanduna misi chada sikhiba aduda
Tombagi thamoida apenba amadi pokfam oi haiba yai.
5. "Laman" upanyaski wari paring asi fungga wari manba maong amadagi sagatlabasu upanyas ibana kari upaina upanyas asigi maruoiba top toppa masak ama utpa ngambage ?
Paokhum-
Ningthou pallingei minai fungga naibagi chatna pathapna minai oina
hingliba mioisingbu mapu sabasingna ot-neibiba, punsigi ningtamba mahao
fanghandana masagi punsigi laibak minaigi mapuna leppibagi thouongdagi houraga
hingnabagidamak lanchennaduna athappa chinggi khul amada sak lottuna punsi
lenba amadi minai oina poktuna lanchennariba pakhang amaga changjafam piriba
chingmi imunggi macha leisabiga nungsinaraktuna louna-leinakhibagi pak chaoraba
wari paring amana "Laman" upanyaski mapung oiba masak oiraki. Maram
asina chaorakpa mityengda "Laman" upanyas asi fungga warigumna
urabasu fungga warimakti natte haiba yai.
Leibak ningthougi thouram thouda,
keiroi-leikaigi thoudok, imung-manunggi amadi khunnaigi afa-fatta neinabana
"Laman" upanyaski ichel oihanduna khunnaigi masak utpa upanyas ama
oiri. Ningthou pallingei matamda leiramba anem- awang khaiba chatnabi, angambana
tusonbabu otpi neibiba, minai fungga naibagi chatna pathapna minaigi punsida
hingliba mioisingbu ningtamba manghanduna lallonpotkum leiba-yonba faoba tounabi
machat, ningthou machasinggi marakta amana amabu kallak mihounaduna fam munnaba
hotnarakpada amana amagi mathakta lan tasinduna michang khomnaba kaya asina leibak
miyambu mikha polhanba amadi leibak ningba athouba kayagi thouna lingjel,
hei-singba, katthokpa kayagi thousildagi leibak kanba ngammi haina utpa warigi
tangkak kayana "Laman" upanyaski warigi machal oiri.Kanba-thouba,
nungsi-nungon, katthokpa amadi toubimal khangbagi lichatna leiteng oiraba
character kayana yanglen saru oina puriba wari khuttha asina "Laman"
top-toppa masak puba upanyas ama oihalli.
6. "Laman" upanyasta yekliba Parigi lamchatki maramda neinou.
Paokhum- "Laman" upanyasta Pari
minai oina amadi michel oina punsi lellibi Tamubi amadi mayang leibakta
naitahang oina yonthokpiraba Chaoba anigi machanupani. Minaigi imung amada
poklubana angam-athougi miot-mineida pikna awa meisa langlaklaba maraibak
thiraba nupa macha amani. Pari asi angang oiringeidagi pukchel yamna chamlakpa,
lamchat-sajat fajaba, houna lonchat khangba amadi apokpi mamabu yamna nungsina
luna ningjaba misak amani.Ningthiraba Parigi maong-matouna mipum khuding maru
oina Khullakpa amadi lakpina Paribu yamna nungsikhi. Masigi mathakta mathouna
faba, masa faba, lousing leiba naha oibana kanagumbana singnarkpa matamda
Parina keidounungda mai leiduna chenkhide. Apokpi mamagi yathang ngaktuna Khullakpa
amadi lakpigi mafamda toubimal utpa oina thamoi sengna nungsinajariba
Changningkhombibu thadoktuna Parina katthokpagi wanglaba fidam utkhi. Mayang
leibakta yonthokpikhraba apokpa mapagi khonggul liduna macha amgi mafamda
tonduna leiragadaba laman Parina singnaba hotnakhi. Mareibak ningbagi wakhallonda
Parina Khoupum khulda amuk handuna chingmi-tammigi apunba panggal sagattuna
Awabu maithiba piduna Meitrabak kannaba hotnabada Parina thouna fana thoudang
yakhi . Tasengna Pari singthaningai oiba lamchat amani.
7. " Adudi angang pokhatlo // Yum asida nama nacha leiba yadre // Ibai laklaroi kuithaba yaba matam nattre "
Kanana kanada kari maramgi haikhibano
? Samlapna paodamu.
Paokhum- Hijam Guno Singhana iba "Laman" haiba
upanyasta warigi ichel matung inna Tomba kouba nupa amana macha apikpa chellibi
minai oina angamba Selungbagi mityeng makhada tonjana hinglibi machem saklabi
Tamubida haikhiba waheini piramliba wahei khara asi. Ningthougi achanba
Selungbana haina humna mating tamna pallakpada magi minai fugga oina lingduna
Tamubi mapuroiba Chaobaga loinana leijabani. Selungbana Tamubibu mihouba
mityeng yengduna magi oige khanduna mapuroiba Chaobabu mayang leibakta minai
naithang oina yonthoktuna thakhraga Tamubibu manai masal mayamna sanghanduna
thamkhibani. Asigumba aronba fattraba Selungbagi thousil asi Tamubigi moupwa
Tombana khangduna mabai Chaoba hek chatkhibaga khonglei thuna athengba ahingda
machemgi punsi amadi nupigi ikai khumnaba kanjanabagidamak piramliba wafam asi
haikhibani. Masagi punsi amadi mapuroibagi mingchat kanningba , nupi ama oibigi
fidam ngakna chatchaba pambi amadi nupibu hanthana yengliba lamchat ludaba
Selungbagi makhutta tagadabagi saruk sikhibana henna fei khanjabi Tamubina
moupwa Tombagi matengdagi athengba ahinggi matamda lonna akiba leitana chenthorakkhibani.
Upanyas asigi maru oiba tangkak amadi makha tarakpa warigi mapung oiba ichelgi ihoufam oiba saruk amani.
Valuable works so fruitful to young learners
ReplyDelete"Imphal amasung maagi ising nungshit ki phibam" dusu upload twbirk ladi yaam nungaijani
ReplyDeleteYm nungyjei asumna happirkpase
ReplyDelete